79. Efficiënt hoor, die tekorten

Het wordt wel gebruikt om verveelde leerlingen toch aan het werk te houden; elke paar lessen een toetsje afnemen, maar veel dwingender is de eis van ouders dat leerlingen niet op maar een of twee cijfers worden “afgerekend”. Terwijl een cijfer dat niet representatief is voor het totale resultaat van een leerling in de praktijk vaak al voldoende reden is om een mislukte toets over te doen. Terwijl een ouder het bijkomende nadeel niet kent, namelijk dat je de intrinsieke motivatie om zeep helpt als je constant het leerproces onderbreekt met voorbereiden, maken, en nabespreken van toetsje nummer zoveel. Vooral in de bovenbouw kan dat niet eens meer, want je moet je vragen over grote stukken kennis stellen en daar meerdere onderwerpen in kunnen betrekken. Nog afgezien van de noodzaak om leerlingen te laten leren met als doel: onthouden! Dus niet na een toets alles weer kwijt zijn, wat wel onvermijdelijk gebeurt als je niet de stof ook kunt laten inzinken. En tijd voor inzinken is er zelfs in de vakantie bijna niet meer; dan moet er voor … toetsen worden geleerd. Ja, dat schiet niet op. En dan willen ze in het basisonderwijs de vakanties flexibiliseren om de onvermijdelijke leesdip tegen te gaan. Tip: je kan in de vakanties lezen! Het is een gouden idee, ik ga er patent op aanvragen, maar waarom komen ze daar zelf niet op?

Een school heden ten dage lijkt erg op een bedrijf. Je moet stressbestendig zijn, maar ook flexibel, intern sterk gemotiveerd en multitaskend door het leven gaan. Efficiency en resultaten zijn belangrijk; ouders en de onderwijsinspectie kijken mee dus van beginnende docenten wordt hetzelfde verwacht als van ervaren krachten. En dat kan niet.

Uit ervaring weet ik dat je als beginnend docent nog geen oog hebt voor alle valkuilen en ook al heb je 90% op de rit; die laatste tien kunnen je toch afbreken want het is alles of niets. Dat kan je dus ook later parten gaan spelen, als je thuissituatie je aandacht afleidt. Net als bij topsport is dat eigenlijk niet mogelijk; alle ballen moeten in de lucht blijven. Door jou.

Nu is het onderwijs zo extreem efficiënt ingericht dat als alles goed loopt je heel veel kunt doen en bereiken in korte tijd, de pieken zijn dan net te overleven en het werk beloont zichzelf. Maar bij de eerste kink in de kabel kan het allemaal gillend fout lopen en iedereen binnen de totale beroepspopulatie in een school loopt kans tot wegwerpartikel te worden gereduceerd. Daardoor heeft Nederland inmiddels een heel reservoir aan “opgebruikte” docenten, OOP’ers (onderwijs ondersteunend personeel) en directeuren die niet meer terug willen. Maar dat geeft niet, want de rijen nieuwe krachten staan voor de deur te vechten om erin te mogen. Maar niet heus. Dus terwijl er steeds wordt nagedacht over grotere klassen, minder lestijd, docenten meer verschillende vakken laten geven en meer van die onzinmaatregelen die het probleem alleen maar verplaatsen (naar andere vakken of de toekomst) moeten we eens kijken naar wat we allemaal achteloos weggooien. Dringt het nu dan eindelijk door dat efficiency in het onderwijs, door het meten van de verkeerde zaken, de verkeerde resultaten worden bereikt (zoals de huidige lerarentekorten)? Kinderen gaan niet intern gemotiveerder worden van nog meer toetsen. Leerlingen die niet in het moderne onderwijssjabloon passen vallen uit, daar hebben we nog steeds bijna niks voor.

Montessori-onderwijs, technasia, tweetalig onderwijs enz. doen allemaal pogingen om meer leerlingen meer te motiveren met nog meer flexibiliteit. Maar waar discussiëren we over? Moet zo’n dubieus geleid islamschooltje gedoogd worden of niet. Laten we ons gaan focussen op betere opleidingen voor po-personeel, betere zorg voor docenten met problemen en meer uitdagend onderwijs, zelfs als dat extra geld gaat kosten. Want dat geld is er wel, het zal zichzelf ook terugbetalen, maar dan moet je wel een langetermijnvisie hebben. En daar ontbreekt het dus aan.

Daarom: op naar Den Haag op 6 november!